Wrocław walczy ze smogiem – nawet 20 tys. PLN do wymiany pieca, zwolnienia z czynszu i dopłaty do rachunków

– Do końca 2024 roku zlikwidujemy wszystkie piece pozaklasowe w miejskim zasobie komunalnym! Miejscy zarządcy budynków komunalnych, czyli Zarząd Zasobu Komunalnego i Wrocławskie Mieszkania, otrzymają niezbędne wsparcie kadrowe i finansowe oraz będą mogli skorzystać z pomocy naszych jednostek zajmujących się inwestycjami. Intensyfikujemy pracę, wrzucamy drugi i kolejny bieg i w bojowym nastroju przystępujemy do realizacji zapisów uchwały antysmogowej. Wszystkie ręce na pokład – mówił Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia, prezentując 14 listopada – w Dzień Czystego Powietrza szeroki plan poprawy jakości powietrza w stolicy Dolnego Śląska.

Z danych NIK oraz WIOŚ wynika, że we Wrocławiu z roku na rok spada liczba dni z przekroczeniami dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza. Jednak, zgodnie z obowiązującą uchwałą antysmogową przyjętą przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego we Wrocławiu po 2024 roku, nie powinny już funkcjonować piece pozaklasowe oraz piece najniższych klas (pierwszej i drugiej). Zaś do 2028 roku mają być usunięte, z nielicznymi wyjątkami, wszystkie piece na paliwa stałe.

Wyniki z raportu badań Politechniki

Aby oszacować środki niezbędne do wykonania tych zadań oraz rozpoznać szczegółową strukturę wrocławskiej niskiej emisji, Jacek Sutryk na początku swojej prezydentury podpisał z Politechniką Wrocławską umowę na kompleksowe badania, które miały odpowiedzieć na szereg pytań dotyczących wrocławskich kominów. Po 10 miesiącach badań, m.in. terenowych, znana jest dokładna liczba lokali w jakich należy usunąć piece – 20 035. W tej liczbie uwzględniono lokale znajdujące się w budynkach stuprocentowo miejskich (4 603), lokale w zasobie mieszanym, czyli budynkach, w których część mieszkań jest prywatna (2784), a część gminna (6 815) oraz liczbę domów jednorodzinnych, których właściciele także powinni wymienić piece do 2024 lub 2028 roku, w zależności od rodzaju posiadanego kotła (5 833).

Badania pokazują nam nie tylko liczbę pieców, znajdującą się w poszczególnych rodzajach budynków ale także ich rodzaje (kotły, kozy, kominki etc), ale także najbardziej zanieczyszczone przez smog części miasta oraz procentowy udział różnego rodzaju lokali w emisji zanieczyszczeń. Tu – co ważne – okazuje się, że lokale prywatne generują ponad 60% niskiej emisji. Diagnoza Politechniki Wrocławskiej stała się podstawą do opracowania szeregu działań służących do jak najszybszej likwidacji źródeł ciepła na paliwa stałe.

Nowa Kawka plus – bez wkładu własnego

Aby zmobilizować mieszkańców do likwidacji pieców Urząd Miejski Wrocławia opracował nowe zasady programu Kawka plus. Zamiast dotychczasowej dopłaty wynoszącej do 70% kosztów wymiany pieca na ekologiczne źródło ciepła dopłata obejmie całość ponoszonych kosztów. – Z doświadczeń poprzednich lat wiemy, że dla części mieszańców wyłożenie 30% wkładu własnego było barierą. Zmieniamy zatem zapisy naszej uchwały – od stycznia chcemy dotować 100% ponoszonych kosztów, jednocześnie podnosząc kwotę dofinansowania. Zamiast dotychczasowego limitu 12 tysięcy zł, dopłacimy nawet 15 tysięcy – tłumaczy Adam Zawada, wiceprezydent Wrocławia nadzorujący Departament Zrównoważonego Rozwoju we wrocławskim magistracie.

Co istotne, atrakcyjność Kawki plus będzie spadać wraz upływem lat. Dopłaty tej wysokości będzie można otrzymać jedynie do końca 2021 roku. Później kwota będzie sukcesywnie maleć do 8 tysięcy zł w 2024 roku. – Zależy nam na tym, żeby zmobilizować mieszkańców do usunięcia kopciuchów w pierwszych 2,3 latach tej odsłony programu. Walka o czyste powietrze i zdrowie mieszkańców nie może czekać. Program nie ma limitów zgłoszeń, każdy wniosek zostanie przyjęty. Liczymy, że wrocławianie chętnie sięgną po te środki już w przyszłym roku – dodaje Małgorzata Demianowicz, dyrektor Wydziału Środowiska i Rolnictwa.

Termo Kawka i Kawka Plus – czyli nawet do 20 tys. zł dopłaty

Nowym pomysłem urzędników jest dodatkowe wsparcie tych, którzy w przeszłości, korzystając z odsłony rządowej lub miejskiej Kawki, sami zlikwidowali swoje piece lub zamierzają to zrobić teraz, korzystając z tego programu. Ci mieszkańcy, w ramach nowego programu Termo Kawka, mogą otrzymać dotację na 100% poniesionych kosztów w wysokości do 5 tysięcy zł, na wymianę starej, nieszczelnej stolarki okiennej. Program będzie obowiązywać w latach 2020–2024.

– Termo Kawka i Kawka Plus łączą się, tzn. osoby aplikujące po środki na likwidację pieca mogą jednocześnie aplikować o 5 tysięcy zł na wymianę okien. Otrzymają tym samym wsparcie, jakiego wcześniej we Wrocławiu nie było, nawet 20 tysięcy złotych! – wylicza dyrektor Demianowicz.

Bez czynszu w lokalach komunalnych – nawet 15 tys. zł oszczędności

Kolejną zachętą dla najemców lokali komunalnych, którzy sami zdecydują się zlikwidować piec – jeśli ten nie będzie usuwany przez miejskich zarządców (ZZK, WM) – jest zawieszenie opłat czynszowych na dwa lata, oraz obniżenie go o w kolejnych latach. Mieszkańcy będą mogli w ten sposób zaoszczędzić nawet 15 tys. zł. Zwolnienie z czynszu będzie można uzyskać do końca 2022 roku (maksymalnie na 24 miesiące), a pięćdziesięcioprocentową ulgę do końca 2025 roku.

– Idziemy na rękę najemcom miejskich lokali. Mogą skorzystać zarówno z pakietu Kawka Plus, jak i Termo Kawka, czyli pozyskać nawet do 20 tysięcy zł, ale także zawnioskować o zawieszenie czynszu nawet na 2 lata lub 50% ulgę. Liczymy, że atrakcyjność naszych rozwiązań przekona tych, którzy do tej pory wstrzymywali się z likwidacją kopciuchów – mówi Sebastian Lorenc, wiceprezydent Wrocławia nadzorujący Departament Nieruchomości i Eksploatacji, przypominając jednocześnie, że programy będą funkcjonowały do 2025 roku.

Dopłaty do rachunków – nawet do 4 tysięcy zł

Zmiany obejmą także zapisy dotychczasowego Lokalnego Programu Osłonowego. Dzięki, działającemu od 2018 roku programowi, dopłatami do rachunków objęci są najmniej zamożni mieszkańcy, którzy zdecydowali się zlikwidować swój stary piec. Po zmianie systemu ogrzewania w ramach dopłaty do rachunków można otrzymać nawet 4 tysięcy zł rocznie. W tym programie poszerzona zostanie grupa osób mogących z niego skorzystać o tych, którzy wymienią piec na ogrzewanie elektryczne nieakumulacyjne.

Bez kopciuchów w 100% zasobie komunalnym do 2024 roku

Osiągniemy znacznie szybsze tempo likwidacji pieców w stuprocentowo miejskich kamienicach, które znajdują się głównie na Starym Mieście czy Śródmieściu. – Poza zachęcaniem mieszkańców lokali prywatnych, zdecydowanie zabierzemy się za wymianę kopciuchów w naszym zasobie. Do realizacji tego zadania powołałem swojego pełnomocnika, przed którym postawiłem ambitne zadanie zlikwidowania wszystkich pieców w naszym zasobie – zadeklarował Jacek Sutryk.

– Mamy prawie 5 lat na wykonanie tej pracy. Do zadania będziemy podchodzić pakietowo, czyli przetargami i pracami obejmować będziemy kilka kamienic jednocześnie. Dodatkowo poza hurtową likwidacją pieców w kamienicach, przeprowadzimy prace w ramach tzw. Podstawowego Pakietu Termomodernizacyjnego. Mówiąc w dużym skrócie, poza wymianą pieców, będziemy „uszczelniać” całe budynki m.in. poprzez wymianę stolarki okiennej czy niezbędne remonty stropów. Operatorzy tych prac, czyli miejscy zarządcy – Zarząd Zasobu Komunalnego i Wrocławskie Mieszkania, otrzymają niezbędne wsparcie zarówno kadrowe, jak i finansowe – argumentuje Rafał Guzowski, któremu Prezydent Wrocławia powierzył rolę Pełnomocnika Prezydenta ds. Wymiany Źródeł Ogrzewania.

Wymiany pieców będą prowadzone w porozumieniu z Fortum, które tam, gdzie to technicznie możliwe, udostępni przyłącza sieci ciepłowniczej. Harmonogramy podłączeń do sieci budynków stuprocentowo gminnych będą wcześniej prezentowane mieszkańcom kamienic.

Doradcy Energetyczni w terenie

Ważnym działaniem wspierającym cały proces likwidacji kopciuchów będzie praca Doradców Energetycznych. Poza punktem konsultacyjnym przy ul. Hubskiej 8-16, doradcy będą pracowali na wrocławskich osiedlach. Kontaktując się z zarządcami, uczestnicząc w spotkaniach wspólnot, będą pomagali mieszkańcom przejść proces wymiany pieca.

– Chcemy zaangażować lokalnych liderów, społeczników, ekologów, słowem: wszystkich tych, którzy razem z nami będą spotykać się z mieszkańcami, przedstawiając im ofertę, rozwiązania i rozwiewając wątpliwości. Zaczniemy od Kleczkowa, a dokładnie od ul. Kleczkowskiej, na której pojawimy się już w styczniu. Spotykając się ze wspólnotami, będziemy zachęcali do podjęcia uchwał w sprawie likwidacji pieców – mówi Magdalena Argasińska, dyrektor Biura Ochrony Przyrody i Klimatu w Urzędzie Miejskim Wrocławia.

Czyste Powietrze – niezbędne są zmiany

Czyste Powietrze to rządowy program likwidacji nieekologicznych źródeł ciepła w obszarze zabudowy jednorodzinnej. Polska otrzymała z Unii Europejskiej ponad 100 miliardów zł na wymianę pieców w latach 2020–2029. Jednak trudności proceduralne oraz niewielka grupa osób mogących korzystać z tych środków świadczą o pilnej potrzebie zmian w zapisach programu. Dotąd wykorzystano jedynie 1 miliard zł, dlatego prezydent Wrocławia przesłał do Ministerstwa Środowiska prośbę o aktualizację programu wraz z zakresem proponowanych zmian.

– Jeśli walka o czyste powietrze ma być priorytetem w naszym kraju, to w programie należy m.in. wycofać się z progów dochodowych, ograniczających dostęp do tych środków oraz ustalić dotację na poziomie minimum 70% kosztów. Niezbędne jest także uproszczenie, obecnie 12-stronnicowego, formularza – wylicza Jacek Sutryk.

W opinii ekspertów niezbędne jest także uruchomienie zapowiadanego przez rząd programu skierowanego do mieszkańców zasobu wielorodzinnego wraz z szerokim pakietem termomodernizacyjnym.

Kampania społeczna, kolegia antysmogowe i Ekopatrole

Elementem uzupełniającym szeroką ofertę będzie kampania społeczna, której celem jest zwrócenie uwagi mieszkańców na konieczność wymiany pieców. Specjalne listy z apelem Prezydenta Wrocławia będzie można znaleźć w skrzynkach pocztowych, a najważniejsze informacje zostaną umieszczone na specjalnie tworzonym portalu www.zmienpiec.pl. Na uruchamianej od stycznia stronie każdy zainteresowany znajdzie szereg praktycznych informacji dot. wymiany pieca czy pozyskania dotacji.

Zgodnie z decyzją Jacka Sutryka w Urzędzie Miejskim Wrocławia raz w miesiącu będą się odbywać „kolegia smogowe”, monitorujące postęp prac nad likwidacją pieców. Notatki z tych spotkań, podobnie jak z kolegiów prezydenckich, będzie można znaleźć na stronach Biuletynu Informacji Publicznej UMW (www.bip.um.wroc.pl).

W ramach działań kontrolnych w kolejnym sezonie grzewczym na wrocławskich ulicach pojawią się Ekopatrole sprawdzające to, czym w piecach palą mieszkańcy. W 2018 roku specjalnie przeszkoleni funkcjonariusze Straży Miejskiej przeprowadzili blisko 4,4 tys. kontroli, wystawiając 115 mandatów na kwotę prawie 25 tys. zł. W tym roku (do 30 października) przeprowadzono 3803 kontrole, podczas których wystawiono 164 mandaty na kwotę prawie 44 tys. zł.

Strażnicy Miejscy do tej pory użytkowali jednego drona badającego skład dymu. Już wkrótce Ekopatrol będzie miał do dyspozycji w sumie 5 takich wyspecjalizowanych urządzeń, wyposażonych w czujniki i kamery. Dzięki temu kontrole będą mogły być jeszcze szybsze i bardziej precyzyjne.

Należy pamiętać, że zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej, na terenie Wrocławia już dziś nie można palić m.in. węglem brunatnym, mułem i flotem węglowym oraz biomasą powyżej 20% wilgotności.

Pozostałe działania antysmogowe

W ramach prac nad poprawą jakości powietrza we Wrocławiu niezbędne są także działania obejmujące pozostałe źródła zanieczyszczenia powietrza – komunikacyjne i smog napływowy. Źródła te opowiadają za mniejszy procent zanieczyszczeń, niż niska emisja, jednak nie można ich pominąć. W stolicy Dolnego Śląska te działania prowadzone są konsekwentnie od lat i związane są z kilkoma głównymi obszarami. Do katalogu naszych działań zaliczyć należy m.in.:

· budowę nowych tras transportu zbiorowego (trasy tramwajowe na Nowy Dwór i Popowice)

· rezygnację z wakacyjnych rozkładów jazdy oraz zwiększanie częstotliwości i wydłużanie linii autobusowych, głównie w kierunku intensywnie zamieszkiwanych osiedli mieszkaniowych oddalonych od centrum

· poprawa stanu torowisk – do końca 2024 roku MPK planuje wydać na remonty torowisk nawet 200 mln zł

· integracja miejskiego i aglomeracyjnego transportu zbiorowego (funkcjonowanie i budowa nowych parkingów PnR oraz finansowe wsparcie dla kolei aglomeracyjnej – teraz mamy 24 parkingi, kolejnych 5 planowanych jest do realizacji do 2021 roku)

· rozbudowa infrastruktury pieszej i rowerowej (obecnie we Wrocławiu mamy 1166 km tras przyjaznych rowerzystom, do 2023 roku powstanie 50 km kolejnych dróg)

· wymiana taboru MPK (pod koniec 2019 roku przyjechało 50 nowych autobusów spełniających normę euro6,

· wspieranie autobusowych i kolejowych połączeń aglomeracyjnych

· dodatkowe zmywanie jezdni w sezonie letnim ograniczające unoszenie pyłów z dróg – 353 km dróg zmywanych raz w tygodniu

· zwiększanie świadomości wpływu emisji komunikacyjnej na jakość życia – współpraca z gminami ościennymi Wrocławia.

Jakość powietrza w mieście podnoszą także działania w obszarze zieleni. – We Wrocławiu rocznie nasadza się ok. 2,5–3 tysięcy drzew, 35–40 tysięcy krzewów, a dodatkowo jesienią 250 tysięcy kwiatów cebulowych. – wylicza Adam Zawada, wiceprezydent Wrocławia. – Ponadto, w szkołach od wielu lat działa program „Szare na zielone” (wzięło w nim udział już 130 placówek), w ramach którego prowadzone są nasadzenia, tworzone ogródki przyszkolne, warzywne, motylarnie, ogrody deszczowe, a w tym roku szkoły dodatkowo będą obsadzane roślinami oczyszczającymi powietrze w ramach programu zabluszczania szkół.

Wrocław jest pierwszym miastem w Polsce, które wprowadziło „Karty informacyjne do standardów ochrony drzew w inwestycjach”. Dzięki nim, podczas prowadzonych prac budowlanych, drzewa są lepiej chronione. W ramach unijnego programu Grow Green powstaje we Wrocławiu 7 parków kieszonkowych i zielona ulica.

Katalog działań wspierających poprawę powietrza którym oddychamy jest bardzo duży. Znajdują się w nim zarówno działania systemowe (np. obniżka podatku za zainstalowanie odnawialnych źródeł energii) czy działania edukacyjno-informacyjne (np. podczas corocznego sadzenia drzew w ramach cieszącej się wielką popularnością akcji „WROśnij we WROcław”).